Ko ima pravo da nasledi porodičnu penziju? Beograđanin nema od čega da živi, ali ne može da dobije novac od majke

Beograđanin koji je napunio 60 godina, a koji ima samo tri godine radnog staža pita se ima li šanse da nasledi porodičnu penziju. Da se nije ozbiljno razboleo, kaže, radio bi opet nešto na crno kao i svih prethodnih decenija, ali zbog bolesti više nije sposoban za to.

Do prošle godine živeo je s majkom, koja je primala starosnu penziju, ali je majka umrla, pa pita ima li šanse da nastavi da prima majčinu penziju, budući da nema drugih izvora prihoda – nije ni penzioner, a ni zaposlen.

Na pitanje kako je moguće da ima samo tri godine radnog staža, on odgovara da je radio privremene i povremene poslove, da ga poslodavci nisu prijavljivali, iako su neki govorili da mu je staž regulisan. Tek nakon prestanka rada uverio bi se da doprinosi ipak nisu uplaćivani. A sve i da jesu, priznaje, ne bi nakupio 15 godina staža, koliki je zakonski minimum da stekne penziju.

Upitani pod kojim uslovima može da se ostvari porodična penzija u Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje odgovaraju da je Zakonom o PIO propisano da dete ima pravo na porodičnu penziju dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, pod uslovom da je nesposobnost nastala pre smrti osiguranika, odnosno korisnika prava.

Porodičnu penziju dete može ostvariti samo pod uslovom da ga je osiguranik, odnosno korisnik prava, izdržavao do svoje smrti.

Da bi se ostvarilo pravo po ovom osnovu potrebno je podneti zahtev za porodičnu penziju, uz koji, pored ostalih dokaza, treba priložiti medicinsku dokumentaciju na osnovu koje će organ veštačenja Fonda proceniti da li i od kada postoji nesposobnost za samostalan život i rad.

To znači da dete ne može da stekne pravo na porodičnu penziju ako je nesposobnost nastala posle smrti osiguranika, odnosno korisnika prava. Kada je izdržavanje uslov za sticanje prava na porodičnu penziju, smatra se da je umrli osiguranik, odnosno korisnik prava na penziju, izdržavao člana porodice ako ukupni mesečni prihodi člana porodice ne prelaze iznos najniže penzije u prethodnom kvartalu.

U sistemu penzijskog i invalidskog osiguranja postoji novčana naknada za pomoć i negu drugog lica, koju mogu ostvariti isključivo osiguranici (lica koja rade) ili korisnici penzije.

Iz ovog slučaja zaključuje se da on ne pripada nijednoj pomenutoj kategoriji, pa ne može ostvariti pravo na ovu vrstu naknade preko Fonda PIO. Međutim, može podneti zahtev za novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica preko Centra za socijalni rad. Ukoliko ostvari pravo na porodičnu penziju, zahtev za novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica podnosi se nadležnoj filijali Fonda.

Osnovni uslov za ostvarivanje prava na porodičnu penziju je da je umrli navršio najmanje pet godina staža osiguranja, odnosno da je ispunio uslove za starosnu, prevremenu starosnu ili invalidsku penziju, osim u slučaju kada je smrt nastupila kao posledica povrede na radu ili profesionalnog oboljenja, kada se pravo na porodičnu penziju ostvaruje bez obzira na dužinu staža. S druge strane, članovi porodice koji podnose zahtev treba da ispune uslove koji se odnose na navršene godine života u vreme podnošenja zahteva i u vreme smrti umrlog. U određenim okolnostima utvrđuju se i činjenice postojanja nesposobnosti za samostalan život i rad, kao i izdržavanja od strane umrlog, a za decu je od značaja i činjenica školovanja.

Članovi porodice uz zahtev mogu da prilože dokaze o srodstvu – izvod iz matične knjige venčanih, odnosno rođenih, ili će se ovi dokazi pribaviti po službenoj dužnosti.

U slučaju da je dete nesposobno za samostalan život i rad, ova činjenica se utvrđuje veštačenjem u postupku, a u zavisnosti od dana nastanka nesposobnosti može da bude neophodno i utvrđivanje činjenice da je umrli osiguranik izdržavao dete do dana smrti.